‘Politici ‘geschokt’ door vele daklozen? Ze hebben het zelf veroorzaakt’
Lees hier meer: https://www.oneworld.nl/lezen/opinie/geschokt-door-stijgende-dakloosheid-dit-zagen-we-al-van-verre-aankomen/
doorMarc Harens
Wil jij helpen met de postuitgifte?
Zou jij graag een bijdrage willen leveren zodat mensen weer een bestaan op kunnen bouwen? Zet je dan minimaal een ochtend of middag per week in bij de postuitgifte aan dak- en thuislozen.
Op het moment dat je dakloos bent, is een briefadres een basisbehoefte. Zonder adres kan je je onder andere niet inschrijven als woningzoekende, geen identiteitsbewijs aanvragen, geen bankrekening openen en zelfs bij veel instanties geen hulp krijgen. Een briefadres is dus een eerste stap om het leven weer op orde te krijgen.
Wij verzorgen een briefadres voor de mensen die overal worden afgewezen en telkens tussen de wal en het schip vallen. Na de inschrijving kunnen we hen ook verder helpen. Bijvoorbeeld met het oplossen van de problemen of de juiste route wijzen om een gewenst bestaan op te bouwen. Daarnaast geven we de overheid en andere instanties gevraagd en ongevraagd advies om processen te verbeteren en misstanden aan de kaak te stellen.
Voor het team van het briefadres zoeken we nieuwe vrijwilligers, die zich 1, 2 of 3 dagdelen in willen zetten om post uit te geven aan de daklozen die het op komen halen. Het is niet ingewikkeld werk en erg dankbaar.
De mogelijke werktijden zijn:
maandagochtend 9:00 tot 12:30 uur,
maandagmiddag 13:00 tot 15:30 uur,
woensdagmiddag 15:00 tot 18:00 uur,
donderdagochtend 9:00 tot 12:30 uur of
donderdagmiddag 13:00 tot 15:30 uur.
Kies uit de bovenstaande dagdelen degene die het best past (of meerdere natuurlijk)
Naast dat je hiermee een grote bijdrage levert aan het verbeteren van de leefsituatie van de Amsterdamse daklozen, bieden wij ook een vrijwilligers vergoeding en onkosten vergoeding. Tevens kijken we welke ambities iemand heeft of welk groeipad iemand wenst. Zonder hier beloftes over te doen, zullen we altijd kijken hoe we iemand daarin kunnen ondersteunen binnen onze eigen organisatie of via ons netwerk in Amsterdam.
Klinkt dit interessant? Stuur dan een mail naar ja@dedaklozenvakbond.nl en wij nemen contact op.
Ervaring met dakloosheid is uiteraard een pré.
doorMarc Harens
Het Daklozenkantoor is van start!
Het daklozenkantoor is geopend, elke maandag en donderdag tussen 10.00 en 16.30 uur en woensdag tussen 10.00 en 13.00. Elke dinsdag van 10:00 tot 16:00 telefonisch spreekuur via 0620724187. Je bent welkom voor ondersteuningsvragen en/of gebruik te maken van onze kantoorfaciliteiten. Tot en met 21 juli draaien we nog proef; tussen 22 juli en 14 augustus zijn wij gesloten vanwege vakantie. Vanaf 15 augustus is Het Daklozenkantoor volledig open.
Arie Biemondstraat 103
1054 PD Amsterdam
T 020 700 8317
Maandag 10.00 – 16.30 uur
Woensdag 10.00 – 13.00 uur
Donderdag 10.00 – 16.30 uur
doorDDV
WOON protest
De Daklozenvakbond is partij in het landelijke WOON protest. Mogen wonen en kunnen wonen is een van onze speerpunten. Kunnen wonen voorkomt veel (dreigende) dakloosheid. Daarbij geeft het mensen veiligheid, kansen en kost het ook de samenleving nog eens veel minder geld. We begrijpen simpelweg niet waarom het woonrecht, een basaal mensenrecht in ons land niet goed geregeld is.
doorDDV
Ook de daklozenopvang keert weer terug naar het ‘oude normaal’
Dit artikel van Joline Cramer van Argos verdiend alle aandacht, klik hier door naar hun site of lees de tekst hier.
Tijdens de lockdown vingen gemeenten dak- en thuislozen ruimhartig op. Nu die noodopvang dicht is, moeten mensen weer vechten om schaarse opvangplekken. En vallen gemeenten terug op een controversieel selectiebeleid.
In Amsterdam is buiten slapen gratis. Tenzij je een agent of handhaver treft. Dan kan een nachtje slapen onder een boom 159 euro kosten, zegt sociaal juridisch dienstverlener Jolijn van Tongeren cynisch. In een knalrood piccolopak met gouden knopen deelt ze folders uit aan passerende mensen. ‘So… English?’, vraagt ze aan een man met een donkere baard en zwarte jas. De man antwoordt: ‘Yes.’ Of hij weet dat de Amsterdamse noodopvang sluit? Dat weet de man wel. ‘I already live under a tree.’
Het is maandag 31 mei. In het Amsterdamse Vondelpark voert de Straatalliantie – een samenwerkingsverband van De Daklozenvakbond, de Belangenvereniging Druggebruikers MDHG en Bureau Straatjurist – actie tegen de sluiting van de noodopvang. Onder de noemer ‘Hotel Buitenlucht’ begeleiden hulpverleners in piccolo kleren belangstellenden naar hun ‘kamer’ in de bosjes, onder een brug of boom.
Voor dak- en thuislozen kan het contrast niet groter. Tijdens de lange lockdown riep het Rijk gemeenten op om iedereen die erom vroeg een slaapplek te geven. In Amsterdam werden veel daklozen opgevangen in hostels en hotels, vertelt Van Tongeren. Het gaat om ruim tweehonderd mensen. Die staan sinds 2 juni op straat. Ze wijst naar een gebouw in de verte. ‘Hier in het Stayokay-hostel zitten ook nog een hoop mensen, ik geloof nu negentig, in kamers waarvoor deze mensen ongeveer 450 euro per maand betalen. Dat zal ook stoppen nu het toerisme weer aantrekt.’
Van Tongeren en haar collega Willemijn de Nooijer van Bureau Straatjurist geven juridische ondersteuning aan dak- en thuislozen in Amsterdam. Nu de noodopvang stopt, vallen gemeenten terug op hun oude procedures. Dat betekent dat ze selectief zijn in wie ze opvangen, zeker in de grote steden.
Van Tongeren noemt als voorbeeld de voorwaarden die de gemeente Amsterdam stelt aan het krijgen van hulp. Mensen die niet aan die eisen voldoen, vallen buiten de boot. In de praktijk worden dak- en thuislozen zonder psychiatrische- of verslavingsproblematiek vrijwel per definitie ‘zelfredzaam’ verklaard, legt Van Tongeren uit: ‘Dat betekent dat iemand die geen netwerk heeft, buiten slaapt en schulden heeft, eigenlijk al heel snel door de gemeente wordt weggestuurd. Zoek het maar uit.’
Zelfredzaam
Ook Joris Sprakel van Fischer Advocaten ziet al jarenlang dat mensen uit de opvang worden geweerd, omdat ze niet aan toegangseisen voldoen. Ze komen bijvoorbeeld niet uit de regio of zijn volgens de gemeente nog goed genoeg in staat om hun eigen boontjes te doppen. Op dit moment staat hij een moeder van drie kinderen bij. ‘Ze was haar baan verloren vanwege Brexit en kwam terug naar de stad waar ze zelf zestien jaar woonde en haar moeder en broer nog steeds.’ Sprakel zorgde voor een plek in de crisisopvang. Daar zitten de moeder en haar kinderen – de oudste is acht, de middelste drie en een baby geboren in de opvang – al bijna twee jaar. Op dit moment slapen ze in een kamer in een soort easyHotel, zonder uitzicht op een vervolgtraject: begeleid wonen bijvoorbeeld. Zowel het maatschappelijk werk als een organisatie die gezinnen met problemen ondersteunt, vinden dat de vrouw niet zelfredzaam is. Toch krijgt het gezin geen langdurig opvangtraject van de gemeente. ‘Hun conclusie is: ze is zelfredzaam.
Het toegangsbeleid is de afgelopen jaren meermaals ter discussie gesteld. Bijna tien jaar geleden, in 2012, diende Sprakel namens FEANTSA – de Europese koepel voor maatschappelijke opvangorganisaties – een klacht in bij het Europees Comité voor Sociale Rechten. Dat ziet erop toe of lidstaten rechten naleven die in het Europees Sociaal Handvest staan, een verdrag waarin onder meer het recht op huisvesting en stakingsrecht zijn vastgelegd.
Een veelgebruikt argument om mensen opvang te weigeren was ‘regiobinding’. Om in aanmerking te komen voor opvang, moesten dak- en thuislozen bijvoorbeeld aantonen dat ze in de afgelopen twee of drie jaar ingeschreven stonden bij de gemeenten waar ze voor hulp aanklopten. De klacht ging er onder meer over dat Nederland mensen buitensluit door dit toelatingscriterium te stellen. Het Europees Comité maakte daar korte metten mee, vertelt Sprakel. ‘Dat besliste in feite: je moet eigenlijk alleen maar kijken naar nood. Is iemand daadwerkelijk dakloos op dit moment: ja of nee? Als het antwoord daarop ‘ja’ is dan moet je opvang bieden. Vervolgens kun je eventueel kijken of iemand ergens anders beter geholpen kan worden.’
Bovenwettelijke eisen
Dat gemeenten desondanks toch ‘bovenwettelijke’ eisen stellen aan de opvang van dak- en thuislozen is hulpverleners al jaren een doorn in het oog. Tussen 2013 en 2018 verschenen maar liefst vier Trimbos-onderzoeken naar de toegankelijkheid van de opvang, waaruit telkens bleek dat gemeenten eisen stellen die niet in de wet staan, zoals regiobinding. In de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 staat namelijk niet dat iemand in een bepaalde plaats gewoond moet hebben om in aanmerking te komen voor opvang. Integendeel, zoals het ministerie telkens weer benadrukt: ‘De gedachte achter deze wettelijke bepaling is dat het voor mensen in nood niet moet uitmaken bij welke gemeente zij aankloppen; in alle gevallen moet de veilige opvang worden geborgd. De aangesproken gemeente regelt waar nodig een opvangplaats (in de eigen gemeente of bij een andere gemeente).’
Een nieuw convenant met ‘model beleidregels’ moest voor eens en voor altijd duidelijkheid scheppen. Het grootste deel van de 43 centrumgemeenten – die verantwoordelijk zijn voor de aanpak van dakloosheid in hun regio – heeft dat pakket aan afspraken ook getekend. Echter, uit onderzoek van accountants- en adviesorganisatie KPMG eind vorig jaar bleek dat slechts 29 centrumgemeenten dat beleid daadwerkelijk hebben ingevoerd.
Amsterdam tekende het convenant niet. Verantwoordelijk wethouder Simone Kukenheim zegt wel achter de ‘intentie en uitgangspunten’ te staan, maar alle mensen die zich melden direct opvangen en perspectief bieden, kan zij niet waarmaken.
Kukenheim benadrukt dat als iemand ‘super kwetsbaar is en in crisis’, ze natuurlijk voor een opvangplek zorgt. Voor mensen die geen zorg nodig hebben, beschikt Amsterdam over zogeheten ‘passantenpensions’: speciale plekken voor mensen die enkel een dak boven hun hoofd missen. ‘Dat soort voorzieningen zijn heel belangrijk om te voorkomen dat mensen uiteindelijk echt in de maatschappelijke opvang terechtkomen.’
Maar ruimhartiger opvangen dan nu reeds gebeurt, is volgens Kukenheim niet mogelijk. Volgens de wethouder maakten de afgelopen periode bijna zeshonderd mensen gebruik van de coronanoodopvang. ‘Ik geloof dat de andere steden nog niet eens de helft hadden. Dat is de schaal waar we het over hebben.’ Kukenheim signaleert een ‘trek naar de grote stad’. ‘Dat is niet erg en dat kunnen we ook aan, maar niet in de mate waarop we dat nu zien gebeuren.’
Momenteel staan 1198 mensen op de wachtlijst voor een maatschappelijk opvangtraject in Amsterdam. Die mensen moeten uiteindelijk allemaal gehuisvest worden. Door de krapte op de woningmarkt en het grote tekort aan sociale huurwoningen in Amsterdam lukt dat nauwelijks, benadrukt de wethouder. ‘Onze woningmarkt is heel ontoegankelijk. Zeker voor mensen die hier niks hebben opgebouwd.’ Daarom onderzoekt de gemeente of iemand wel het beste af is in Amsterdam, als uit een eerste toetsing is gebleken dat opvang inderdaad noodzakelijk is. Kukenheim: ‘Het is slimmer om maatschappelijke opvang te organiseren daar waar jij bijvoorbeeld al je netwerk hebt en waar de woningmarkt er anders uitziet. Dan heb je veel meer perspectief.’
Moeizaam
Toch gaat de toegangsprocedure volgens de Amsterdamse straatjuristen niet altijd zo zorgvuldig. Regelmatig ontvangen zij klachten van mensen die bij de gemeente een aanvraag doen voor opvang, maar worden weggestuurd na een blik op hun geregistreerde woongeschiedenis. ‘Wij krijgen geregeld te horen dat iemand die zich voor opvang meldt het niet eens lukt om een volledige screening te krijgen. Dit kan bijvoorbeeld iemand zijn die nog ingeschreven staat in een andere gemeente, maar daar niet meer verblijft.’
Als mensen wel recht op maatschappelijke opvang hebben, maar daar in Amsterdam geen toegang toe krijgen, moet de gemeente in ieder geval zorgen voor hulp in een andere gemeente. Dat heet een ‘warme overdracht’. Maar ook dat gebeurt vaak niet, zeggen de straatjuristen. ‘Gemeenten stemmen onderling niet of nauwelijks met elkaar af en gezamenlijke verantwoordelijkheid is ver te zoeken. Daar is door, bijvoorbeeld Bureau Straatjurist, echt bemiddeling voor nodig. Mensen, ook gezinnen, zijn helaas de dupe van deze werkwijze.’
Wethouder Kukenheim erkent dat de samenwerking met andere gemeenten stroef verloopt. Zij zou graag zien dat gemeenten een ‘gezamenlijke verantwoordelijkheid’ krijgen voor de opvang van dak- en thuislozen met ruimte voor maatwerk. Zo pleit Amsterdam al jarenlang voor het in de wet opnemen van het woonplaatsbeginsel. Dat houdt in dat de gemeente waar een dak- of thuisloze het laatst heeft gewoond, verantwoordelijk is voor opvang en het begeleiden naar huisvesting. Volgens Kukenheim is het nu moeilijk om überhaupt het gesprek met andere gemeenten aan te gaan over waar iemand het beste geholpen kan worden. ‘Veel gemeenten kijken toch: deze persoon heeft zich niet bij mij gemeld, dus is niet mijn probleem.’
Het verhaal klinkt Esmé Wiegman van branchevereniging voor maatschappelijke opvang Valente bekend in de oren. ‘Mensen worden van het kastje naar de muur gestuurd. Ik hoor het vanuit de maatschappelijke opvang, maar ook vanuit de vrouwenopvang. Het is geen incident.’ Volgens Wiegman houden gemeentes zich al jaren niet aan de wet door toegangseisen aan de opvang voor dak- en thuislozen te stellen en bij weigering niet aan de ‘warme overdracht’ te voldoen. ‘In de wet staat bijvoorbeeld niet dat u de laatste drie jaar in Amsterdam moet hebben gewoond. Dit soort eisen zijn in strijd met de wet. De laatste vijf staatssecretarissen bevestigen dat.’
Wiegman begrijpt dat gemeenten, zeker grote zoals Amsterdam, veel op zich afkrijgen. ‘Het bedrag dat gemeenten voor maatschappelijke opvang krijgen, is de laatste tien jaar niet verhoogd. Maar dat is een ander gesprek en staat los van de plicht om mensen opvang te bieden.’ Gevraagd naar een oplossing voor dit hardnekkige probleem, zegt Wiegman: ‘Als mensen massaal naar de rechter stappen, kan die het uitleggen.’
Ontstoken voet
Terug naar ‘Hotel Buitenlucht’ in het Amsterdamse Vondelpark. Van Tongeren van Bureau Straatjurist vertelt dat mensen nu gemiddeld 2,5 tot 3 jaar op een plek in de maatschappelijke opvang wachten. ‘Ondertussen slaap je buiten.’
Net nog zag Van Tongeren een man in het Vondelpark. ‘Hij zat op een bankje, zag er onverzorgd uit en had een fles rode wijn in zijn hand. Van een collega hoorde ik dat hij een heel ontstoken voet heeft. We zijn echt bang dat hij niet haalt als hij buiten blijft slapen. Dan denk ik: waarom zit deze man niet binnen?’
Buitengesloten
Buitengesloten Het aantal dakloze jongeren is sinds 2009 meer dan verdrievoudigd. In diezelfde periode regende het ambitieuze plannen om zwerfjongeren van straat te krijgen. Er gaat dus iets mis, maar wat precies? Ook de daklozenopvang keert weer terug naar het ‘oude normaal’ Tijdens de lockdown vingen gemeenten dak- en thuislozen ruimhartig op. Nu die noodopvang dicht is, moeten mensen weer vechten om schaarse opvangplekken. En vallen gemeenten terug op een controversieel selectiebeleid. ‘Pas wet aan om dakloosheid te voorkomen’ Directeuren uit het sociaal domein mengen zich in de discussie over de kostendelersnorm. Volgens Divosa is een wetswijzing noodzakelijk om dakloosheid onder jongeren te voorkomen. ‘Het is een gigantisch probleem dat er zoveel dak- en thuislozen zijn en dat dit aantal maar blijft stijgen.’
alles over dit onderzoek meer
doorDDV
Feestelijke opening ‘Hotel Buitenlucht’!
Op maandag 31 mei opende de Straatalliantie Hotel Buitenlucht in hartje Amsterdam met een speciale openingsceremonie van 11:00 tot 12:00 uur. Hotel Buitenlucht heeft geen bedden, maaltijden en dak, maar wel heel vriendelijke woorden. Via een keurige receptie begeleiden piccolo’s oude en nieuwe daklozen geheel in stijl naar een plekje onder een boom, in de bosjes of onder de brug. Hotel Buitenlucht is een actie van de Straatalliantie, waarmee de belangenbehartigers zich hard maken voor ruim 200 mensen die weer op straat komen te staan. De Straatalliantie vindt de sluiting van de noodopvang voor dak- en thuisloze mensen onacceptabel. Hierdoor komen tientallen zogenaamde ‘niet-rechthebbenden’ op straat terecht. Iedereen heeft op z’n minst recht op onderdak. Corona heeft duidelijk gemaakt hoe belangrijk dit meest basale recht is. Daarbij hoort geen onderscheid te zijn tussen ‘rechthebbenden en niet-rechthebbenden’.
De Straatalliantie wordt gevormd door de Daklozenvakbond, Belangenvereniging Druggebruikers MDHG en Bureau straatjurist. De Straatalliantie heeft herhaaldelijk haar zorgen geuit over de enorme toename van dakloze mensen in Amsterdam. Veel van hen zijn dakloos geraakt gedurende, en vanwege, de coronacrisis. Dakloosheid heeft een enorme impact op mensen. Wij zien het aantal mensen dat te maken heeft met deze problematiek steeds meer toenemen en dat zal het voorlopig nog blijven doen. De gemeente heeft, mede gesteund door het Rijk, tijdens de crisis ingezet op het aanbieden van noodopvang. Een tijdelijke oplossing, zonder een radicaal andere aanpak gericht op duurzame verandering. We zien nu dat het einde van de lockdown vooral aangegrepen wordt om oud falend beleid voort te zetten en grote groepen mensen uit te sluiten van hun recht op tijdelijk onderdak en behoorlijke huisvesting.
Per 1 juni stopte de corona opvang voor dakloze mensen. Ruim 200 dakloze mensen moeten daardoor andere oplossingen zoeken, weer buiten slapen in parken, onder een brug of tussen de struiken. Ze kunnen onmogelijk bouwen aan een betere toekomst. Ondanks dat COVID-19 in deze tijd zichtbaar gemaakt heeft hoezeer het hebben van een eigen veilig thuis een fundamentele basisbehoefte is. Dat vinden we niet acceptabel: mensen horen niet tegen hun wil buiten te moeten slapen.
Hotel Buitenlucht vond plaats op maandag 31 mei van 11:00 tot 12:00 uur in het Vondelpark bij de hoofdingang aan de Stadhouderskade.
De media pakten de urgentie van het item grootscheeps op:
NOS | Daklozenorganisaties voeren actie tegen sluiting Corona opvang
Trouw | De hotels gaan weer open, dus de daklozen die er logeerden staan opnieuw op straat
NPO Radio 1 | Lockdown voorbij betekent noodopvang dicht (Met de Amsterdamse wethouder Kukenheim)
Het Parool | Opening ‘Hotel Buitenlucht’ als protest tegen sluiting daklozenopvang
YouTube | Opening Hotel Buitenlucht, 31 mei 2021 – YouTube
Radio 2 | 31 mei op 1:30:45 (nieuws van half 8, 2de item)
At5 | Ludieke actie tegen sluiting corona opvang dak en thuislozen hotel buitenlucht
AD | Amsterdamse daklozen protesteren tegen einde Corona opvang
Hart van Nederland | Daklozen voeren actie tegen opheffen Corona noodopvang
RD | actie tegen sluiten noodopvang niemand hoort op straat te slapen
Binnenlands bestuur | Daklozen protesteren tegen sluiting noodopvang
Nu.nl | Daklozenopvang mag niet dicht (Podcast)
Linda.nl | Actie tegen sluiten noodopvang: ‘Niemand hoort op straat te slapen’
Dagblad 010 | Daklozen voeren actie tegen sluiten Corona noodopvang
Zembla | Waar moeten dak- en thuislozen heen nu de noodopvang sluit? – BNNVARA
Funx | (interview met Iztak)
Slam-radio |
Groot Nieuws Radio
doorDDV
Wonen in een verlaten kantoor, oplossing voor daklozen?
Volkskrant Noël van Bemmel11 mei 2021, 18:03
In Amstelveen wonen ‘economisch daklozen’ – een snel groeiende groep in Nederland – in een leeg kantoor. Als de proef slaagt, komt er een landelijk vervolg. Er is wifi, een kookplaatje, en douchen kan in een omgebouwde wc naast de lift. Een verademing. ‘Het is heel rustig hier.’ Noël van Bemmel11 mei 2021, 18:03
De vloerbedekking is oranje, de TL-lampen onbarmhartig en de keuken een los kookplaatje op de gang; maar toch is de 32-jarige Koffi uit Ivoorkust superblij met zijn nieuwe woning. In een verlaten kantoorpand in Amstelveen, ingeklemd tussen de regiokantoren van Canon en Mitsubishi, komt de dakloze Koffi bij van een jarenlange tocht langs tijdelijke opvangplekken. Amstelveen loopt voorop in een landelijk experiment waarbij leegstaande kantoorpanden tijdelijk worden ingezet om iets te doen aan het groeiende leger van economisch daklozen in Nederland.
Zoals Koffi die als 17-jarige naar Nederland kwam, omdat zijn vader ‘problemen had met rebellen’. Hij werkte als krantenbezorger, volgde een mbo-opleiding horeca en vond een kamer tussen de vele studenten in Amstelveen. ‘Totdat mijn verblijfsvergunning werd ingetrokken omdat Ivoorkust veilig zou zijn. Alles viel weg: werk, opleiding, huis’, vertelt hij met zachte stem in zijn ruime kamer. Koffi belandde in de Bed, Bad, Brood-opvang en zag zijn leven tot stilstand komen. ‘Overdag wachtte ik in een park totdat ik om 4 uur weer naar binnen mocht om te douchen en te eten. Het was heel triest.’
Spaargeld
De Regenboog Groep, een stichting die al 45 jaar begeleiding biedt aan daklozen en diverse inloophuizen runt, schoof Koffi naar voren voor een experiment met leegstaande kantoorgebouwen. Daar is opeens geld voor, omdat staatssecretaris Blokhuis (Welzijn) afgelopen jaar 200 miljoen euro uittrok om dak- en thuislozen te helpen. Koffi kwam in aanmerking, omdat het een rustige klant is die inmiddels weer een verblijfsvergunning en een bijstandsuitkering heeft (lang verhaal). Sinds twee weken woont hij – ironisch genoeg – in kamer 201 van het voormalige kantoor van Vluchtelingenwerk Nederland: ruim (zes bij acht meter), warm (20 graden) en zakelijk (systeemplafonds, kabelgoten). Douchen kan in een omgebouwde wc naast de lift.
Verderop in het gebouw woont nog een 21-jarige Amstelvener die de ruzies thuis niet meer aankon, een 38-jarige veteraan die bij verschillende vrienden op de bank sliep en een 45-jarige vrouw die door corona haar baan verloor in het buitenland en terugkeerde met lege handen. Zij betalen ieder 290 euro per maand voor hun kamer; inclusief gas, elektra, water, internet en een gezamenlijke wasmachine. Dat typeert economisch daklozen: velen hebben nog een baan, of spaargeld, maar kunnen een huurwoning in de vrije sector (vanaf 1000 euro per maand) niet betalen. De wachttijd voor een sociale huurwoning in Amstelveen bedraagt momenteel 17 jaar.
‘Dit kan dus echt iedereen gebeuren’, zegt projectmanager Juul Gemmeke van De Regenboog Groep. ‘Je verliest je baan, je gaat scheiden, en opeens heb je geen huis meer.’ Het aantal daklozen in Nederland verdubbelde afgelopen tien jaar tot 40 duizend personen, blijkt uit CBS onderzoek uit 2018. Een groot deel daarvan is economisch dakloos. Het werkelijke cijfer ligt hoger, vermoedt Gemmeke, omdat veel mensen zich schamen aan te kloppen voor hulp. ‘Die slapen eerst in hun auto of op de bank bij vrienden.’
Landelijk platform
Leegstaande kantoorgebouwen zijn volgens haar een welkome optie. ‘Afgelopen jaar meldden zich 1100 economische daklozen bij De Regenboog in Amsterdam. We hebben er slechts 250 kunnen helpen, waarvan de helft in hotels die binnenkort weer overstappen op toeristen.’ Sommige Amsterdammers nemen tijdelijk een economisch dakloze in huis, voor pas gescheiden ouders zijn er sinds kort woongroepen (Parentshouses). ‘We zijn naarstig op zoek naar mensen die ruimte over hebben’, benadrukt de projectleider.
Je vraagt je af waarom niemand eerder naar lege kantoren heeft gekeken. De Regenboog Groep stelt eerder wel mailings te hebben verstuurd naar eigenaren, maar dat leverde weinig respons op. Wat nu anders is: adviesbureau Deloitte benadert op verzoek van de overheid de sector en bouwt een landelijk platform op (platformwoonplek.nl).
Volgens consultant Sven Bertens van JLL Vastgoedadvies staat 4,5 miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg in Nederland. Dat is ongeveer 8,5 procent van alle kantoorruimte, berekent hij. ‘Dat klinkt veel, maar 5 jaar geleden was dat nog 13 procent. Veel lege kantoren zijn al getransformeerd tot hotels of woningen.’ Bertens schat dat 5 procent leegstand nodig is voor een soepele marktwerking. ‘Er moet wel wat te kiezen blijven.’ Hij waarschuwt dat niet alle lege meters bruikbaar zijn voor tijdelijke bewoning. ‘Vaak staat alleen een verdieping of een vleugel leeg. Daar kun je niet zomaar daklozen in zetten.’
Het kantoor met spiegelramen in Amstelveen is eigendom van vastgoedinvesteerder Maarssen Groep die zich specialiseert in herontwikkeling van gebouwen. Die wil dit gebouw slopen voor woningbouw, maar leeg laten mag niet in Nederland (Leegstandwet). Dus verhuurt leegstandbeheerder Ad Hoc sommige ruimtes. ‘Dan moet je wel een opzegtermijn van 1 maand accepteren’, zegt accountmanager Niels Muller. In de praktijk zijn de bewoners volgens hem vaak studenten. ‘Er wonen veertien mensen in dit gebouw, waaronder vijf daklozen die door De Regenboog zijn geselecteerd.’
Netjes
Muller waarschuwt dat je lege kantoren niet kunt volproppen met bewoners. ‘Een bezoekende ambtenaar merkte meteen op dat veel kamers nog leeg staan.’ Amstelveen zoekt woonruimte voor 50 tot 150 economisch daklozen. ‘Ik heb uitgelegd dat de muren in kantoorgebouwen flinterdun zijn. Daarom laat ik altijd een ruimte tussen bewoners leeg.’ Hoe meer bewoners, stelt Muller, hoe meer gedoe tussen mensen, hoe hoger de kosten om de boel netjes te houden en hoe groter de kans op klachten uit de buurt. Ook Gemmeke van De Regenboog waarschuwt: ‘Het is wel de bedoeling dat onze klanten hier een jaar tot rust kunnen komen.’
Leegstandbeheerder Muller waagt zich desgevraagd aan een schatting: ‘Ik verwacht dat meer vastgoedeigenaren bereid zullen zijn iets te doen voor economisch daklozen. Dat is iets duurder dan antikraak vanwege de wifi, wasmachine en ingebouwde douches, maar daar staat tegenover dat veel investeerders best bereid zijn om maatschappelijk te ondernemen.’ Daar komt bij, stelt hij, dat vastgoedeigenaren gebaat zijn met een goede relatie met de gemeente. ‘Als de sector 200 panden geschikt maakt voor gemiddeld 7 daklozen, heb je toch weer 1400 man tijdelijk onder dak.’
‘Het is heel rustig hier’, zegt Koffi die zijn hele kantoorverdieping deelt met twee andere daklozen. Een groot verschil met overvolle opvanghuizen met stapelbedden elders in de stad. Hij wijst naar een stapel gele Jumbotassen naast de deur. ‘Ik wacht alleen nog op een klerenkast.’ Hij mag een jaar blijven en zijn begeleiders hopen dat hij ondertussen een baan vindt en een eigen woning. ‘Ik wil weer gaan werken en voor mijn kinderen zorgen.’
doorDDV
Na jarenlange stijging nu minder daklozen, vooral afname onder jongeren
Er is een einde gekomen aan de jarenlange stijging van het aantal daklozen in Nederland. In januari 2020 waren er naar schatting 36.000 daklozen, tegen 39.000 in 2018, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
De oorzaak van de daling is niet onderzocht. “We hebben wel gezien dat er vanuit de overheid beleid is gekomen om de stijgende aantallen tegen te gaan, dus het is plausibel om aan te nemen dat dit beleid z’n vruchten afwerpt”, zegt Tanja Traag van het CBS.
Vooral het aantal jonge daklozen (van 18 tot 27 jaar) is gedaald. Begin 2020 waren dat er naar schatting 8500, zo’n tweeduizend minder dan in 2016.
Het aandeel daklozen met een niet-westerse migratieachtergrond nam wel toe. In 2009 vormden zij 36 procent van alle daklozen, begin 2020 was dat toegenomen tot de helft. Dat betekent bijna een verdriedubbeling, van 6500 naar 18.300. Van de jonge daklozen had 58 procent een niet-westerse migratieachtergrond.
Daklozen met een westerse migratieachtergrond maken 10 procent uit van de totale groep. Dat percentage is sinds 2009 stabiel.
Projecten dankzij extra geld
Het kabinet heeft 200 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de aanpak van de dak- en thuislozenproblematiek in 2020 en 2021. Met dat geld zijn allerlei projecten gestart.
Een van die pilots is Project010 in Rotterdam. Het project is gebaseerd op het tv-programma Het Rotterdam Project waarin presentator Beau van Erven Dorens met een team van begeleiders vijf dak- en thuisloze Rotterdammers op sleeptouw nam.
Jongeren die aan dit project meedoen krijgen een woning, een netwerk van begeleiders en een budget dat ze kunnen besteden aan het inrichten van hun woning en het afbetalen van kleine schulden.
We spraken één van die jongeren, die niet herkenbaar haar verhaal wilde doen: Ze was 20, zwanger en raakte dakloos
De cijfers van het CBS over dak- en thuislozen zijn van net voor het uitbreken van de coronacrisis. Wat het effect is van de pandemie op het aantal daklozen in Nederland moet nog worden onderzocht.
doorDDV
Stop armoede en dakloosheid: de kostendelersnorm uit de wet!
‘Meer armoede en veel ellende’
De kostendelersnorm zorgt ervoor dat mensen die met elkaar in een huis wonen gekort worden op de bijstand die zij ontvangen. Ongeveer 10% van de bijstandsgerechtigden, zo’n 41.600 (cijfers 2019) hebben te maken met de kostendelersnorm. FNV vicevoorzitter Kitty Jong: ‘De kostendelersnorm leidt tot meer armoede en veel ellende. Zo zijn er ouders die hun meerderjarige kind vragen uit huis te gaan, omdat zij dan niet meer gekort worden. Mensen die uit huis worden gezet kunnen niet terugvallen op een slaapplek bij vrienden met een bijstandsuitkering, want die worden dan financieel gestraft. En je ouders in huis nemen is ook lastig, want ook dan krijg je ermee te maken.’
Woonlasten niet meer te betalen
Recentelijk nog bracht het NIBUD een rapport uit waaruit bleek dat de woonlasten voor mensen met een uitkering niet meer op te brengen zijn. Kitty Jong: ‘Het mag duidelijk zijn dat de kostendelersnorm daarbij niet helpt. De kostendelersnorm moet uit de wet en daar sluiten PvdA, GroenLinks SP en Bij1 zich nu bij aan.’
Op naar de 10.000 handtekeningen
De petitie om de kostendelersnorm uit de wet te krijgen willen we in april bij het nieuwe kabinet aanbieden. Hoe meer handtekening, hoe beter. De teller staat nu op ruim 7.000. Help mee aan de 10.000 handtekeningen?