Op Sociale vraagstukken staat een XL analyse van Krijn van Beek over de woningmarkt, die het lezen waard is. In het kort: het tekort aan woningen is het gevolg van een overheidsbeleid dat mensen dwingt om alleen te wonen. Door simpel aan een paar sociale knoppen te draaien, kan diezelfde overheid de woningnood opheffen, zonder de schaarse open ruimte in ons land vol te stapelen met stenen, stenen en nog eens stenen.
Regels die woningnood veroorzaken
Ouderen zijn beter af als ze alleen wonen. Kinderen moeten vanwege de kostendelersnorm vooral snel het huis verlaten als ze achttien worden. Bijstandsgerechtigden verliezen hun rechten zodra ze bij een ander intrekken. En een woud aan huurregels zorgt ervoor dat mensen zich wel tien keer bedenken voor ze een kamer verhuren. Als het al is toegestaan. Zo veroorzaken wij woningnood.
Nu denkt u misschien: de woningnood is zo groot, dat kan niet veroorzaakt worden door die paar regeltjes. Laten we eens nader kijken naar de oorzaken van het huidige woningtekort: onze bevolking groeit, maar het aantal huishoudens groeit structureel harder. Huishoudens zijn woningen. Sinds het jaar 2000 groeide de Nederlandse bevolking met 10 procent, maar nam het aantal huishoudens met 18 procent toe.1 Bijna twee keer zo snel.
Laat mensen profiteren van voordeurdelen
Zo geeft stedenbouwkundige Martin van der Maas een trits aan redenen waarom mensen ongewild alleen wonen: ‘Samenwoners worden vaak gekort op bijstand, AOW, alimentatie of pensioen. “Voordeurdelers” worden ze genoemd, alsof het twijfelachtige profiteurs zijn. De kostendelersnorm moet hun profijt terugpakken, maar het heeft een woning-verdunnend effect. Iedereen kent wel iemand die liever z’n woning aanhoudt in plaats van bij zijn geliefde in te trekken. Want het weduwenpensioen mocht er eens achter komen. Laat mensen profiteren van voordeurdelen, dan worden er vanzelf meer voordeuren gedeeld.’4 Een stapje in de goede richting in het nieuwe regeerakkoord is de wijziging van de kostendelersnorm, zodat inwonende jongvolwassenen tot 27 jaar niet langer meetellen als kostendeler voor de uitkering van huisgenoten.
Citaten:
Knoppen om aan te draaien
In verkokerd Nederland is het geen gemakkelijke boodschap dat we de krapte op de woningmarkt kunnen oplossen door aan een paar sociale knoppen te draaien. Er ontstaat al snel een ellenlange lijst als je gaat rondneuzen in overheidsregels die – onbedoeld, alleen wonen bevorderen en samenwonen remmen. Ik doe een greep, als aanzet tot verder nadenken dan als uitputtend overzicht.
* De belangrijkste maatregel die we kunnen treffen, is het individualiseren van de AOW. Oftewel: elke Nederlander boven de AOW-leeftijd krijgt het bedrag dat nu geldt voor alleenstaanden. Dit verandert radicaal de keuzepositie van onze babyboomers: ineens wordt samen een huishouden delen aantrekkelijk. Bijkomend voordeel: een klein leger aan sociaal rechercheurs kan zich gaan toeleggen op grotere fraudeurs dan scharrelende AOW’ers. Kost wat, maar die miljoen huizen zijn ook niet gratis.
* Een andere invalshoek betreft huurregels. Elke verhuurder heeft eigen regels, elke woningcorporatie een eigen logica, en elke gemeente eigen verordeningen, die alle de verhuur van woningen beperken. Vaak is overlast of misbruik een reden. Maar je zou je ook kunnen voorstellen dat je de overlast of het misbruik zélf probeert te bestrijden, in plaats van die op de woningmarkt af te wentelen.
* Landelijk lijkt het nuttig om elke huiseigenaar en elke huurder het principiële recht te geven ten minste één kamer te verhuren. Interessant voorbeeld in dezen is woningcorporatie Talis in Nijmegen, die een experiment doet met zogeheten huurdelen.6 De gedachte is dat hiermee twee doelen worden gediend: mensen met een krappe beurs of met schulden kunnen door kamerverhuur tijdelijk extra inkomsten genereren, en mensen op zoek naar goedkope huisvesting krijgen extra mogelijkheden. Nog niet zo lang geleden was het bij Talis verboden om kamers te onderverhuren, met huurdelen gaat ze het nu zelf actief faciliteren.
* Voor veel alleenwonenden – ruim 600.000 van hen zijn jonger dan dertig − kan het aantrekkelijk zijn om samen in een huis te wonen, omdat dat goedkoper is en omdat het sociaal fijner is. Gemeenten proberen dit met alle macht te voorkomen, met een kostbare woningbouwopgave tot gevolg, terwijl ze het woningdelen juist zouden moeten bevorderen of in elk geval niet zouden moeten tegenwerken.
De minister kan gemeenten stimuleren om belemmeringen op woningdelen weg te nemen door voor te schrijven dat ze belemmerende maatregelen gemotiveerd aan moeten voorleggen.
